Financieel misbruik van ouderen: signalen en juridische mogelijkheden

Het komt regelmatig in het nieuws: nepagenten die ouderen met geraffineerde babbeltrucs geld en sieraden afhandig maken. Tot en met oktober 2025 zijn meer dan 10.000 incidenten met nepagenten bij de politie geregistreerd. Deze zaken krijgen veel aandacht, maar er speelt ook een ander, minder zichtbaar probleem dat minstens zo ernstig is: financieel misbruik van ouderen door mensen uit hun directe omgeving.

Uit onderzoek naar ouderenmishandeling blijkt dat één op de twintig ouderen – ongeveer 170.000 mensen – vanaf hun 65ste levensjaar te maken krijgt met een vorm van mishandeling. Financieel misbruik is daarvan de meest gemelde variant. En juist deze vorm blijft vaak lang onder de radar: het gebeurt achter gesloten deuren en de pleger is vaak iemand die dichtbij staat.

Wat verstaan we onder financieel ouderenmisbruik?

In onze erfrechtpraktijk komen wij geregeld zaken tegen waarin financieel ouderenmisbruik een rol speelt. Het gaat bijvoorbeeld om:

• onverklaarbare geldopnames of uitgaven van de bankrekening van de oudere;

• het verdwijnen van waardevolle spullen van de oudere zoals sieraden kunst of contant geld;

• gebrek aan openheid over de financiële situatie, bijvoorbeeld doordat een mantelzorger of familielid informatie achterhoudt; 

• druk om een testament te wijzigen, bijvoorbeeld in aanwezigheid van degene die daarvan profiteert;

• dwang of beïnvloeding om bepaalde erfgenamen te bevoordelen of juist te onterven,

• het overnemen van financiële controle via een (levens)testament, volmacht of bankpas;  

• schijnhulp, waarbij iemand die ogenschijnlijk ondersteunt (zoals het boodschappen halen) bijvoorbeeld stiekem aankopen voor zichzelf doet.

Soms wordt financieel ouderenmisbruik opgemerkt door familieleden, buren of zorgprofessionals,  maar vaak komt het misbruik pas na het overlijden van de oudere aan het licht.

Twijfelt u aan de financiële veiligheid van een oudere in uw omgeving, maar weet u niet waar u moet beginnen? Dit kunt u doen:

1. Neem contact op met Veilig Thuis

Bij Veilig Thuis kunt u (vermoedens van) ouderenmishandeling melden. Zij geven advies, onderzoeken situaties en helpen bij vervolgstappen.

2. Vraag bewindvoering aan

Bij de rechtbank kunt u bewindvoering aanvragen als de oudere zijn of haar financiën niet meer zelfstandig kan beheren. Een onafhankelijke bewindvoerder beheert dan de financiën en kan verdere schade voorkomen.

3. Schakel een erfrechtadvocaat in

Een gespecialiseerde advocaat kan helpen om bewijs te verzamelen, financiële stromen in kaart te brengen en juridische maatregelen te nemen om misbruik te stoppen of terug te draaien.

Wat kunt u doen bij een vermoeden van financieel misbruik na het overlijden?

Wanneer misbruik pas zichtbaar wordt na het overlijden van de erflater, bestaan er nog steeds juridische mogelijkheden om op te treden.

1. Een verdacht of onverwacht testament aanvechten

Is een testament opeens volledig gewijzigd, bijvoorbeeld ten gunste van een buur, verzorger of één enkel familielid? Dan kan sprake zijn van bedreiging, bedrog of misbruik van omstandigheden. Een erfrechtadvocaat kan beoordelen of er mogelijkheden zijn om het testament te laten vernietigen.

2. Bankschriften opvragen

Erfgenamen hebben recht op inzage in de financiële transacties van de erflater. In sommige gevallen is het mogelijk om tot een paar jaar terug bankafschriften op te vragen. Dit kan helpen om onregelmatigheden op te sporen.

3. Schakel een erfrechtadvocaat in

Een advocaat kan helpen met:

· het opvragen van financiële gegevens;

· het onderzoeken van schenkingen en onttrekkingen;

· het terughalen van vermogen dat is verdwenen;

· het voeren van procedures tegen de pleger van het misbruik;

· het voeren van een procedure om het testament te laten vernietigen.

Heeft u een vermoeden van financieel ouderenmisbruik – tijdens leven of na overlijden? Onze erfrechtadvocaten adviseren u graag over de mogelijkheden.

Deze blog is algemeen van aard en er kunnen geen rechten aan worden ontleend.